Eve ilk çocuk bir hediye gibi düşer. Evin içinde bir heyecan, bitmek bilmeyen akraba – komşu ziyaretleri. Çocuk büyür 4 yaşına gelir. Fakat üzerindeki ilgi, sevgi bitmez. Hala evin küçük, sevimli, ilgi odağı değerli varlığıdır. Peki ya bir kardeşinin olması ihtimali?
İlk çocukta evin içindeki o tatlı heyecanın tekrarlandığını düşünün. Eski güzel hisler tekrar canlanıyor. Evin içi tekrar panayır gibi, şenlik havası var. Sebebi de belli, 2. kez haneye düşen tatlı hediye. Peki ilk durumla ikinci arasındaki farkı görebildiniz mi?
Örneklerle anlatalım;
2. çocuk olduktan sonra eve dede ve babaanne gelir. Herkesle selamlaştıktan sonra hedefe yönelirler: yeni doğan pamuk gibi bebek. 4 yaş çocuk ötede kendi halinde oyuncaklarıyla oynuyor. Fakat ara ara gözü kardeşini seven dede ve babaannesinde, durmadan da kulak kesiliyor… Daha düne kadar eve girer girmez kendi üzerine atlayan kişiler bunlar. Şimdi ise neyin değişmiş olabileceğine dair pek fikri yok. Şuan kardeşinin maruz kaldığı sevgiyi ve şefkati duyumsamayı kendisi de tatmıştı. Yine ister elbette, yeter ki büyüklerin bunun için farkındalığı ve hassasiyeti olsun. 4 yaşındaki çocuğun kardeş kıskançlığı aşağıda da belirteceğimiz gibi biyolojik dönemin yanı sıra gözlemlerinden de kaynaklanabilir.
Bir Çocuğumu Diğerinden Nasıl Ayırırım
Her vicdanlı, şefkatli ebeveyn bu cümleye uygun mantalite sergiler. Peki davranış ve tutumlarınız da düşüncenizle aynı yönde mi tam olarak? Şöyle kendi içinize döndüğünüzde, eşinizi değerlendirdiğinizde, eve gelen yakınların aktivitelerine – çocuklara tutumlarına baktığınızda şu soruların cevabı evetse bir şeyleri sorgulamanın tam zamanı olabilir:
- Çocuğumla eskisi kadar zaman geçirmiyorum.
- Çocuğumla sıcak ve samimi hislerim eskiye nazaran daha az.
- Bebeğin bakımı gibi zorlayıcı durumlarda büyük çocuğumu istemeden ihmal ettiğim oluyor.
- Ben bebekle ilgilenirken eşim çocuğumuzun dikkatinin bizim üstümüzde olmasındansa onu oynatsa iyi olurdu fakat telefonuna bakıyor/ TV izliyor.
- Bebeğe karşı olumlu sözcükler(çok tatlı, melek gibi, mis gibi) kullanırken çocuğumuza bu tür yaklaşımlarda eksik kaldığımızı fark ettim.
Yukarıdaki maddelerin cevabı çoğunlukla evetse çocuğunuzun kardeşine yönelttiği öfkenin, kızgınlığın sebepleri olabileceğini bilin. Çocuğunuz sevilmemiş, yalnız, önemsiz hissedebilir. Ebeveynlerine yönelik inatçılık, bilerek tersini yapma gibi durumları sık sık yaşatabilir.
Kardeş Kıskançlığı Belirtileri Nelerdir?
4 yaş çocuğumun kardeş kıskançlığı mı var yoksa başka bir sorunu / derdi mi var nasıl anlarım diye soran ebeveynler için öz olarak anlamak için belli başlı ipuçlarını ve kardeş kıskançlığı belirtilerini verelim.
Çocuğunuz kardeşinin aktivitelerini taklit ediyorsa, bebekliğe özgü hareketlerde bulunuyorsa kardeşinin çektiği ilginin benzerini istiyor olabilir.
- Kardeşin eve gelmesiyle beraber eski neşesi, enerjisi, heyecanı yoksa. Daha kendi halinde takılıyorsa.
- Kilosunda değişimler gözleniyorsa.
- Kaygılı davranışlar sergiliyorsa; tırnak yiyor, kendine zarar verici davranışlara giriyorsa.
- Çok daha öfkeli bir hal aldıysa, vurup kırma gibi şiddete yönelik davranışlar arttıysa
kardeş kıskançlığından şüphelenmekte haklı olabilirsiniz. Tutumunuz Doğru Olsa Dahi Kardeş Kıskançlığı Görülebilir
4 Yaş Çocuğumun Kardeş Kıskançlığı Yaşadığını Nasıl Anlarım?
Çocuklarda kardeş kıskançlığı ebeveyn tutumları ve eski ilginin yansıtılamaması yanısıra çocuğun içinde bulunduğu dönemle de alakalıdır. Örneğin 4 yaşındaki çocuğum kardeşini kıskanıyor diyen birçok aileye bunun normal olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü bu yaş grubu çocuklar 3-6 yaş arası egosantrik dönemde bulunduğu için doğal haliyle dahi ebeveynlerini zorlayacaktır. Her şeyi kendine yorma eğilimi ile birlikte ”anne ve babamın kardeşime daha fazla ilgi göstermesine ben sebep oldum, kötü birşey yaptım da böyle oldu” gibi benmerkezci düşünceler geliştirebilir. Yani siz her şeyi titizlikle idare etseniz dahi çocuğunuzun yaşı itibariyle zorlanacağınız durumlarda kendinizi bulabilirsiniz. Bu bilgiyi bilmek bile çocuğunuza daha şefkatle yaklaşmanızı sağlayacak. Bu sürecin geçici olduğunu, ilkokula başlangıçla beraber çatışmaların, zorlayıcı hallerin azaldığını bilmek sabrınızı artıracaktır.
Kardeş Kıskançlığına Çözüm Sağlamak
Her şeyden önce kıskançlık doğal bir duygudur. Sadece çocuklar için de geçerli değil, yetişkinler olarak bizler de yer yer yoğun şekilde bu duyguyu yaşıyoruz. Çocuklarda kardeş kıskançlığında ise ”eskisi gibi beni sevmiyorlar”, ”kardeşim benden daha değerli ve sevimli”, ”önemimi yitirdim”, ”dikkatleri çekmek için bir şeyler yapmam lazım(gerçekten de dikkate değer şeyler yaparlar…)” gibi bilinçdışı süreçler hakim olabilmekte. Bunlara ebeveynler öncelikli olmak üzere haneye sık giren yakın çevreye de ebeveynler tarafından ilginin ve sevginin paylaştırılması telkin edilmeli. Özellikle bebekle ilgilenildiği süre zarfında en az bir kişi de büyük kardeşle oyun oynamalı, masal okumalı.
Çocuğunuzla Diyaloğu Derinleştirin
Çocuğunuz size düşmanca ya da sitemkar bir tavırla kıskançlığını belli edecek tarzda konuşursa ona karşı saldırı gibi bir cevap vermeyin. Özellikle boşa çıkarıcı, reddedici bir dilden uzak durun. Örneğin çocuğunuz kendisiyle artık boyama yapmadığınızı söyleyebilir. Gerçekte ise eskisi kadar boyama yapıyorsunuzdur. Fakat çocuğunuzun algısı bunu yeterli bulmayabilir. Ona bunun doğru olmadığını söylemek yerine durumu net ve kısa şekilde izah edip beklentisini anladığınızı(duyduğunuzu) gösterin: Bazen kardeşinin altını temizlemeye ve biberonunu hazırlamaya vakit ayırıyorum bu da uzun bir süre alabiliyor. ”Fakat işim bittiği anda seninle boyama yapmaya koyulmak istiyorum.” [Bu örnekte soyut bir cümle kullandık fakat siz daha somut ve net – anlaşılır – kısa bir dili tercih edin]
Dikkat çekmek için yaptığı yıkıcı davranışlara nötr kal. Olumlu ya da olumsuz bir tepki verirsen istediğini vermiş olacaksın, amacının dikkat çekmek, ilgiyi üstünde toplamak olduğundan eminsen bunun işe yaramadığını anlamasını sağla. Israrcı olduğunda çocuğuna dönerek ”bu yaptığın şekilde seninle ilgilenemem” gibi davranışını değiştirmesini telkin edebilirsin.
Kardeş kıskançlığı Çözümü için Tavsiyeler
4 yaş çocuğum var ve kardeş kıskançlığı had safhada diyen aileler için her şeyden önce çocuğun gelişim süreci olarak zor bir dönemden geçtiğini bilin. 3 – 6 yaş arası egosantrik dönem dediğimiz benmerkezci bir dönemdir. Çocuğunuz fazlaca soru sorar, merak eder, hareketlidir, dünyayı algılama ve öğrenmesi hızlanmıştır. Etrafında her ne davranış olursa olsun kendisi üzerinden bir şeyler düşünür. Ben, ben, ben der, sizi bunaltabilir, sürekli oyun oynamak ya da birlikte bir şeyler yapmak için üstünüze çok düşebilir. Dolayısıyla bu tür bir ”bana yönelin, ben buradayım” döneminde eve yeni bir üyenin gelmesi, bu üyenin de ilgi odağı olan küçük sevimli bir varlık olması çocuğunuzun en azından bir süre için inatçı, huysuz, mızmız, gösterilen ilgiden memnun olmayan & yeterli bulmayan bir vaziyette olmasına yol açabilir bu normaldir.
Küçük bebekle ilgilenilen süre zarfında muhakkak abi & ablanın dikkati başka bir kişi tarafından farklı yöne çekilmeli gerekirse bir aktivite yapılmalı. ”Hep onunla ilgileniyorlar ben neden tek başımayım” gibi düşüncelere girmesi olasıdır. Buna çözümler düşünülmeli.
Her fırsatta olumlu yaklaşımlarını(özellikle kardeşine) övün, yüceltin. ”Sen çok nazik bir ablasın” gibi odağı ona yöneltin. Yetişkinler olarak bile sevgiye, ilgiye, önemli görülmeye açız. Kaldı ki çocuklar buna daha fazla ihtiyaç duymakta. Bu ilgi ve alakayı yeni katılan bebekle paylaştırırken büyük çocuğumuzun payını olması gerekenden az tutmayalım.
Yine tüm uğraşlarınıza rağmen çocuğunuz kıskançlık davranışından vazgeçmiyorsa İzmir Pedagog ekibimizle görüşmeniz ve randevu ayarlamanızı öneririz.
Konu ile Alakalı 0 Yorum
Konu ile Alakalı Yorum Yap
Bir Psikoloğa mı İhtiyacınız Var
Biz Sizi Arayalım
İletişim bilgilrinizi bırakın, en kısa sürede sizi arayalım.